Waarom niemand praat over levend verlies?!

De herfst lijkt misschien een sombere tijd om over verlies te praten, maar het tegenovergestelde is waar. In de aanloop naar Allerheiligen denken velen aan wie ze verloren hebben. Maar er is een verlies dat vaak verzwegen blijft: het levend verlies. Dat is het voortdurende, soms bijna stille verdriet dat mensen met een chronische ziekte of hun mantelzorgers ervaren. Het lijkt een soort rouwproces te zijn dat nooit eindigt, een rouw die niet verdwijnt omdat de situatie niet verandert.

Manu Keirse, expert in rouw, noemt dit ‘chronisch rouwen’. Het is het rouwen om wat had kunnen zijn en niet is of wat was en nooit meer zal terugkomen. Volgens psychiater Dirk De Wachter wordt dit chronisch verdriet vaak onderschat of niet erkend door anderen, omdat het niet om een concrete dood gaat, maar om het verlies van gezondheid, van dromen, van een manier van leven. Wat ze allebei onderstrepen, is dat deze rouw net zo echt is als het rouwen om een overleden dierbare.

Voor veel mensen in mijn praktijk is dit helaas een herkenbaar verhaal. Ze rouwen om dingen die niet meer lukken, om verloren ambities, om een lichaam dat hen vaak in de steek laat. Ook ik heb dit persoonlijk ervaren. Toen ik bijvoorbeeld moest stoppen met dwarsfluit spelen omdat mijn lichaam het niet meer aankon, voelde dat als een verlies dat ik nog steeds meedraag. En hoewel ik later de Ten Miles van Antwerpen liep, moest ik opnieuw leren hoe belangrijk het is om je doelen aan te passen aan wat je lichaam aankan.

Wat is levend verlies?

Levend verlies is meer dan alleen de impact van de fysieke beperkingen; het is ook het emotionele en mentale gewicht van wat er nooit meer zal zijn of wat in het beste geval ooit nog terugkomt. Het verlies kan zich uiten in kleine, alledaagse frustraties, zoals niet kunnen deelnemen aan een vriendenavond maar ook grote levensveranderingen, zoals het noodgedwongen aanpassen van je carrière. En ook voor mantelzorgers is dit herkenbaar, want niet alleen het leven van de zorgvrager verandert, maar hun leven verandert mee.

Manieren om met levend verlies om te gaan

Ik geef je graag wat tips die jou kunnen helpen om dit verlies te dragen en er anders mee om te gaan.

Voor mensen met een chronische ziekte

1. Creëer rituelen van rouw en veerkracht Accepteer je rouwmomenten, hoe klein ook. Schrijf ze op, praat erover of markeer een moment om even stil te staan bij wat je mist. Zoals Dirk De Wachter het zegt: “Erkennen dat iets pijn doet, is de eerste stap naar verwerking.”

2. Focus op wat wél lukt Het gaat niet om grote prestaties, maar om kleine overwinningen. Zoals ACT mij heeft geleerd, is het aanpassen van doelen een kracht. Vraag jezelf elke dag af: wat lukt er vandaag wel? Zelfs een simpele wandeling of een gesprek met een vriend kan een klein succes zijn.

3. Zoek je tribe Vind mensen die begrijpen wat je doormaakt. Dit kan een groep lotgenoten zijn, een mantelzorgorganisatie, of een community zoals ik aanbied bij Temdewolf. Onderzoek (van oa Manu Keirse en William Worden) toont aan dat we beter omgaan met verlies als we ons begrepen voelen.

Voor mantelzorgers

1. Gun jezelf rust zonder schuldgevoel Het is makkelijk om jezelf weg te cijferen, maar zoals Keirse zegt: “Je kunt niet goed voor iemand anders zorgen als je niet goed voor jezelf zorgt.” Plan regelmatig momenten voor jezelf in en zie die als noodzakelijke onderhoudsbeurten, geen luxe.

2. Zet kleine routines op Een routine voor jezelf opzetten kan rust en kracht geven, zelfs al is het iets kleins. Het biedt een stukje stabiliteit in de chaos van zorgen. Denk aan een kort ochtendmoment voor jezelf of een wekelijkse wandeling.

3. Wees mild voor jezelf Niemand is perfect en dat hoeft ook niet. Als mantelzorger ben je soms je grootste criticus, dus laat die kritiek los. Een vleugje humor kan hierbij helpen: bedenk dat zelfs de beste mantelzorger af en toe iets vergeet.

   
   

Levend verlies is niet makkelijk om dragen en houdt nooit op, maar met deze stappen kun je leren om de pijn in je leven te verweven en sterker te worden. Bij Temdewolf kan je rust en kracht vinden in je lastige situatie. Want zelfs als er momenten zijn waarop het leven voelt als een rouwproces, zijn er altijd ook momenten van schoonheid en verbinding.